Іван Мікалаевіч Сяржанін

Выдатны беларускі, савецкі вучоны-заолаг, доктар біялагічных навук, прафесар.

Нарадзіўся 14 кастрычніка 1898 г. у г. Любань Мінскай вобласці. Пасля заканчэння сярэдняй школы працаваў выкладчыкам у Любанскай школе. У 1922 г. паступіў на натуральна-гістарычнае аддзяленне педагагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Будучы студэнтам, ён выяўляў схільнасць да вывучэння жывёл Беларусі, удзельнічаў у шматлікіх экспедыцыях, арганізаваных вядомым заолагам прафесарам А. В. Федюшыным. У 1926 г. скончыў Беларускі дзяржаўны універсітэт, а ў 1933 г. аспірантуру пры Акадэміі навук БССР. У 1936 г. абараніў кандыдацкую, а ў 1956 г. – доктарскую дысертацыю на тэму: “Млекакормячыя Беларускай ССР і іх народнагаспадарчае значэнне”. Пасля заканчэння аспірантуры быў залічаны малодшым навуковым супрацоўнікам Інстытута біялогіі АН БССР, а з лютага 1934 г. аж да Вялікай Айчыннай вайны займаў пасаду старэйшага навуковага супрацоўніка. У 1934 г. прыступіў да вывучэння фаўны Дзяржаўнага запаведніка на Бярэзіне, а таксама ў шэрагу раёнаў Віцебскай і Мінскай абласцей, у сярэднім цячэнні Пцічы. У 1940 г. правёў даследаванне наземных пазваночных дзяржаўнага запаведніка “Белавежская пушча” і да гэтага часу ўжо апублікаваў 9 навуковых прац. Пасля вызвалення Мінска ў ліпені 1944 г. быў залічаны ў Інстытут біялогіі АН БССР, старшым навуковым супрацоўнікам і загадчыкам аддзела Інстытута біялогіі АН БССР. З 1958 г. па 1971 г. выконваў абавязкі загадчыка Аддзела заалогіі і паразіталогіі АН БССР, адначасова загадчыка кафедры заалогіі Беларускага дзяржаўнага універсітэта па сумяшчальніцтву. Пад кіраўніцтвам І. М. Сяржаніна заолагі АН БССР дэталёва даследавалі біялогію і эколага-марфалагічныя асаблівасці найбольш важных у практычным дачыненні да відаў млекакормячых.  Па ініцыятыве І. Н. Сяржаніна, пры непасрэдным удзеле Беларускага навукова-даследчага інстытута рыбнай гаспадаркі, біялагічны факультэт БДУ і Аддзел фауны аднавілі даследаванні фауны вадаёмаў Беларусі. З 1945 па 1965 гг. была праведзена інвентарызацыя азёр БССР, распрацаваны мерапрыемствы па інтэнсіфікацыі сажалкавага гаспадаркі, а таксама метады павышэння біялагічнай прадуктыўнасці вадаёмаў. Вялікае навуковае значэнне мела распрацаваная схема заагеаграфічнага раянавання тэрыторыі Беларусі на аснове вылучэння ў межах рэспублікі двух прыродных абласцей: ялова-шыракалістых лясоў, куды ўваходзілі паўночны (або азёрны), заходні і ўсходні раёны, і еўрапейскіх шыракалістых лясоў, якая ўключае Пінскі і Мазырскі раёны. У працэсе навучання студэнтаў універсітэта прыцягваў найбольш здольных з іх да вучобы ў аспірантуры АН БССР і, такім чынам, падрыхтаваў групу высокакваліфікаваных спецыялістаў. Гэта дазволіла ў 1958 г. перавесці аддзел фауны пры Інстытуце біялогіі ў самастойны Аддзел заалогіі і паразіталогіі пры Прэзідыуме АН БССР з перспектывай пераўтварэння яго ў інстытут. І. Н. Сержанін з’яўляўся Старшынёй рэспубліканскага Навуковага савета па каардынацыі заалагічных даследаванняў і членам Усесаюзнага праблемнага Навуковага савета. З 1958 па 1961 гг. ён абіраўся дэпутатам Ленінскага раённага савета дэпутатаў працоўных г. Мінска. Прызнаннем яго плённай навуковай і арганізацыйнай дзейнасці стала прысваенне яму 14 мая 1958 г. вучонага звання прафесара. У тым жа годзе ён быў узнагароджаны другой Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР, а ў снежні 1959 г. быў абраны членам-карэспандэнтам АН БССР. Дзейнасць І. Н. Сяржаніна як вучонага, цесна звязана з рашэннем праблем акліматызацыі і рэканструкцыі фауны млекакормячых ў БССР. Гэтай праблеме ён прысвяціў каля 60 друкаваных работ у выглядзе манаграфій, брашур, даведачных дапаможнікаў, артыкулаў, якія ўнеслі вялікі ўклад, у тым ліку і ў практыку паляўнічая-прамысловага гаспадаркі Беларусі. Шматгадовая паспяховая навуковая, педагагічная і грамадская праца прафесара І. Н. Сяржаніна адзначана шматлікімі дыпломамі, шэрагам дзяржаўных узнагарод, Ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР, а ў 1968 г. яму было прысвоена званне “Заслужаны дзеяч навукі БССР”. Іван Мікалаевіч Сяржанін памёр 2 лютага 1973 года.

Бібліяграфія:

  1. Аленчык,М. Памяць застаецца ў сэрцах/М.Аленчык//Голас Любаншчыны. – 1999. – 5чэрв.
  2. Сержанин Иван Николаевич// Минская область: энциклопедия : в 2 т. Т.2. – Мн., 2007. – С. 578.
  3. Сержанин Иван Николаевич //Национальная Академия наук Беларуси. Персональный состав. 1928-2003.—Мн.,2003. – С.283-284.
  4. Сям’я Сяржаніных// Памяць : гіст.-дакум. хроніка Любанскага р-на. – Мн., 1996. – С.394-396.
  5. Сержанин Иван Николаевич // Республика Беларусь : энциклопедия: в 6 т. Т.6.– Мн., 2008 .– С.644.
  6. Сяржанін Іван Мікалаевіч// Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Т.15. – Мн., 2002. – С.355.